W dniach 9–10 września 2025 roku odbyła się kolejna wizyta studyjna w ramach projektu ECOMARINAS – strategicznej inicjatywy realizowanej w programie Interreg Południowy Bałtyk 2021–2027. Tym razem partnerzy z Polski, Niemiec, Litwy i Szwecji odwiedzili wybrane porty i mariny Zatoki Gdańskiej – od Rewy, przez Gdynię i Puck, aż po Jastarnię – aby w praktyce zapoznać się z funkcjonującą infrastrukturą, poznać dobre praktyki oraz wymienić się doświadczeniami w zakresie zrównoważonego zarządzania marinami.
Gdynia inwestuje w czyste wody i zrównoważoną infrastrukturę
Pierwszym punktem wizyty była prezentacja rozwiązań bioremediacyjnych firmy Cleanergy – technologii oczyszczania środowiska wodnego z wykorzystaniem mikroorganizmów i biosurfaktantów. Przedstawiono możliwości zastosowania tych metod w marinach, m.in. poprzez instalację automatycznych dozowników biopreparatów, które ograniczają konieczność stosowania chemicznych środków czyszczących i minimalizują ryzyko przedawkowania. Pokazano również wyniki pilotażu przeprowadzonego na Jeziorze Kartuskim, potwierdzające skuteczność biologicznego usuwania zanieczyszczeń ropopochodnych przy odpowiednim dawkowaniu i kontroli efektów.
Kolejnym etapem programu była wizyta w Porcie Gdynia – jednym z najważniejszych portów przeładunkowych w Polsce, który konsekwentnie wdraża działania na rzecz zrównoważonego rozwoju. Goście odwiedzili zakład oczyszczania ścieków oraz zapoznali się z założeniami Planu Strategicznego do 2027 roku, łączącego inwestycje logistyczne z celami środowiskowymi i bezpieczeństwem. Port prowadzi regularny monitoring jakości wody i osadów, posiada opracowane procedury reagowania na sytuacje awaryjne, a także uczestniczy w projekcie LIMIT, którego celem jest opracowanie metod usuwania trudnych do rozkładu mikrozanieczyszczeń, takich jak PFAS.
W ramach wizyty uczestnicy odwiedzili również dwie gdyńskie mariny: publiczną Marinę Gdynia oraz prywatny Yacht Park. Marina miejska oferuje pełne zaplecze środowiskowe – stację paliw, system odbioru ścieków i odpadów ropopochodnych, selektywną zbiórkę odpadów oraz monitoring jakości wody. Yacht Park natomiast to nowoczesna marina stworzona z myślą o komforcie żeglarzy, wyposażona m.in. w odpłatny system odbioru ścieków oraz nową infrastrukturę sanitarną.
Rewa, Puck i Jastarnia – historia i ekologia nad Bałtykiem
Drugi dzień wizyty studyjnej rozpoczął się spacerem do mariny w Rewie, gdzie podkreślono znaczenie ekologicznych rozwiązań nawet na niewielką skalę. Małe porty są szczególnie wrażliwe na zanieczyszczenia, dlatego miejsca te oraz lokalne szkoły żeglarskie mają duży wpływ na kształtowanie proekologicznej świadomości żeglarzy.
Port i marina w Pucku pokazują, jak niewielkie nadmorskie miejscowości mogą łączyć funkcje turystyczne, historyczne i ekologiczne. Zatoka Pucka jest szczególnie podatna na zanieczyszczenia, dlatego tak istotne jest, aby infrastruktura portowa minimalizowała negatywny wpływ na środowisko. W porcie znajdują się punkty segregacji odpadów i sanitariaty, a władze dbają o ograniczanie niekontrolowanych wycieków z jednostek pływających.
Puck ma również duże znaczenie historyczne – to tutaj w 1920 roku generał Józef Haller symbolicznie „poślubił morze”. Na obszarze zatoki odkryto też podwodne stanowiska archeologiczne, w tym pozostałości portu i wraków, które zatonęły po wzroście poziomu morza od czasów Wikingów.
Ostatnim przystankiem była Jastarnia – przykład portu ekologicznego na Półwyspie Helskim, który w sezonie letnim obsługuje intensywny ruch turystyczny. Port posiada nowoczesną infrastrukturę do zbierania ścieków i wód z dennych zbiorników, stacje napraw i czyszczenia kadłubów oraz punkty selektywnej zbiórki odpadów. Dzięki tym rozwiązaniom Jastarnia stanowi wzór portu, w którym żeglarstwo turystyczne współistnieje z troską o czystość i bioróżnorodność Bałtyku.
Wpływ żeglarstwa rekreacyjnego na środowisko i rola projektu ECOMARINAS
Rekreacyjne żeglowanie coraz silniej oddziałuje na środowisko przy marinach, zwłaszcza w sezonie letnim. Model BEAM z 2020 roku pokazuje, że emisje z jachtów do powietrza i wody mogą być wyższe niż w przypadku jednostek komercyjnych, co podkreśla potrzebę wdrażania działań proekologicznych w portach i marinach.
Projekt ECOMARINAS ma na celu podniesienie świadomości ekologicznej oraz wyposażenie operatorów marin w narzędzia do minimalizowania szkód środowiskowych. Wizyta studyjna w Rewie, Gdyni, Pucku i Jastarni była kolejnym krokiem na tej drodze – pokazała, że niezależnie od skali każdy port może być eko. A każda marina – miejscem, gdzie zaczyna się zmiana. Czasem wystarczy wygodny punkt odbioru ścieków, innym razem – dobrze oznaczony kosz. A czasem – inspiracja zaczerpnięta z innego kraju, miasta czy zatoki.
